هورمون آنتي مولرين چيست؟
هورمون مهار كننده ي مولرين در بافت بيضه‌ي مردان و تخمدان زنان توليد ميشود و ميزان آن برحسب سن و جنس متغير است. در زنان اين هورمون بوسيله سلولهاي گرانولوزا در فوليكولهاي موجود در تخمدان ساخته‌ميشود. اندازه‌گيري سطح اين هورمون براي ارزيابي تعداد تخمكها يا فوليكولهاي باقيمانده (ذخيره) در تخمدان اهميت دارد. ارزيابي ذخيره تخمداني توسط هورمونهاي سرمي FSH و AMH و اولتراسوند (سونوگرافي) لگن انجام ميگيرد. حساسيت تست AMH بسيار بالا است و حتي از اين تست به تنهائي ميتوان براي غربالگري اوليه ذخيره تخمداني استفاده كرد.
ذخيره تخمداني چيست؟
منظور تعداد سلولهاي فوليكول اوليه است كه در تخمدانها وجود دارد. اين سلولها در بدو تولد حدود يك ميليون عدد هستند ولي هنگام بلوغ تعداد زيادي از آنها از بين رفته و چيزي حدود 400000 عدد باقيمانده است. در سراسر دوره باروري در زنان حدود 400 سلول از اين ذخيره تخمداني رشد و تمايز كرده و به تخمك (سلول جنسي زن) تبديل مي‌شوند. با افزايش سن در زنان از تعداد اين سلولهاي ذخيره شده كاسته مي شود.
اهميت هورمون مهار كننده‌ي مولرين در انسان چيست؟
اين هورمون در اوايل رشد جنين پسر توسط بافت بيضه توليد ميشود و سبب رشد اندامهاي جنسي مردانه ميشود، در حاليكه مانع از رشد اندام جنسي زنانه ميگردد. AMH در نوزادان پسر بالا است و تا 2 سالگي بالا ميماند و سپس بتدريج كاهش مي‌يابد و در سن بلوغ به ميزان حداقل خود مي رسد.
در جنين دختر AMH توليد نمي‌شود و عدم حضور اين هورمون اجازه ميدهد كه اندام جنسي زنانه رشد كند. سطح اين هورمون در دختران تا سن بلوغ پائين است. در دوره ي پيش از بلوغ توليد آن در تخمدانها آغاز شده و سطح آن افزايش مي‌يابد. سطح AMH بتدريج طي سالها كاهش مي‌يابد و در دوران پيش از يائسگي و شروع يائسگي تقريبا غيرقابل اندازه گيري خواهد بود.
اهميت اين تست چيست؟
زناني كه ذخيره تخمداني كاهش يافته اي دارند داراي قدرت باروري پائيني ميباشند و نيز در معرض خطر بيشتري براي سقط جنين هستند. AMH در دوران باروري در زنان بسيار اهميت دارد. AMH در تنظيم و تعادل اثر دوره اي FSH و LH در تخمدان و در نتيجه در تكامل و رسيدن تخمك نقش دارد. سنجش اين هورمون مي تواند در تخمين ذخيره‌ي تخمك و احتمال باردارشدن كمك كند.
چه افرادي بايد تست شوند؟
زنان كمتر از 38 سال كه قصد دارند بارداري خود را بدليل مسائل شخصي و يا اجتماعي به تاخير اندازند. چنين افرادي اگر در نتيجه انجام اين تست مشخص شود كه ذخيره تخمداني پائيني دارند ميبايد زودتر اقدام به باردار شدن كنند تا به اين وسيله شانس موفقيت خود را در بچه دار شدن افزايش دهند. زنان مسن‌تر از 40 سال كانديدهاي خوبي براي انجام اين تست نيستند زيرا آنها بطور طبيعي (بدليل بالا بودن سن) داراي ذخيره تخمداني كمتري هستند. گروه ديگري كه كانديد براي انجام اين تست هستند زناني هستند كه در معرض خطر بالائي براي كاهش ذخيره تخمداني هستند كه شامل افرادي است كه سابقه خانوادگي براي نارسائي تخمدان دارند و يا افرادي كه مبتلا به بيماريهاي خودايمني هستند و بالاخره افرادي كه شيمي‌درماني كرده اند و يا سابقه جراحي تخمدان دارند.
ساير موارد كاربرد اين تست عبارتند از:
ارزيابي فعاليت تخمداني و باروري
ارزيابي سندرم تخمدان پلي كيستيك
پايش (مانيتورينگ) درمان سرطان تخمدان (تومورهاي ترشح كننده AMH)
ارزيابي ناهنجاري جنيني و تشخيص جنسيت آن
پيش‌بيني شروع دوران يائسگي
ارزيابي فعاليت بيضه در نوزادان پسر
چه زماني براي انجام تست AMH مناسب است؟
از آنجا كه AMH برخلاف FSH در طول سيكل ماهانه داراي نوسانات كمي است بنابراين در هر روز از سيكل ماهانه ميتوان اين تست را انجام داد.
نمونه مناسب براي انجام تست چيست؟
نمونه خون سياهرگي كه در آزمايشگاه از طريق خونگيري از سياهرگهاي سطحي به سادگي انجام ميگيرد. براي انجام تست رعايت شرايط خاصي لازم نيست.
تفسير نتيجه آزمايش
AMH در سندرم تخمدان پلي‌كيستيك افزايش مي يابد.
AMH در برخي از انواع سرطانهاي تخمدان افزايش مي‌يابد.
كاهش AMH در دوره‌ي درمان تومورهاي تخمدان كه اين هورمون را توليد ميكنند نشان دهنده‌ي اثربخشي درمان است.
تست AMH در فرآيند لقاح خارج رحمي (IVF) كاربرد دارد. ميزان AMH با احتمال موفقيت IVF ارتباط دارد.
كاهش قابل ملاحظه در سطح AMH نشان دهنده ي شروع يائسگي است.
سطح هورمون AMH در دختربچه‌ها و پس از يائسگي پائين است.
فقدان يا پائين بودن سطح اين هورمون در پسربچه‌ها ممكن است در اثر اختلال در ژن AMH باشد و معمولا در صورت عدم رشد بيضه ها يا در اختلال در عملكرد بيضه‌ها ديده ميشود. فقدان آندروژنها منجر به ناهنجاري دستگاه تناسلي و اندامهاي جنسي ميشود.
طبيعي بودن سطح AMH و آندروژنها در پسربچه‌هائي كه بيضه‌ي آنها پائين نيامده به اين معني است كه بيضه‌ها وجود دارند و فعاليت آنها هم طبيعي است ولي از نظر فيزيكي در جايگاه طبيعي خود قرار نگرفته‌اند.
AMH توسط فوليكول در حال رشد در تخمدان با سرعت ثابتي توليد ميشود و مقدار آن تحت تاثير قرصهاي ضدبارداري يا حاملگي قرار نمي‌گيرد.
