سرخجه يك بيماري مسري است. ويروس از طريق قطره‌هاي بزاقي منتشر مي‌شود و ابتدا دستگاه تنفسي و سپس گردش خون را آلوده مي‌كند. همه‌گيري‌هاي سرخجه با فواصل 9-6 سال يكبار مشاهده مي‌گردد. احتمال شيوع بيماري در فصل بهار بيشتر است.
شيرخوران مبتلا به سرخجه مادرزادي ممكن است تا 2سالگي ويروس سرخجه را از دستگاه تنفسي و ادرار دفع كنند. بنابراين ممكن است باعث آلودگي فرد مراقبت‌دهنده شوند. آلودگي در اثر تماس غيرمستقيم با اشيايي كه به تازگي به ترشحات بيني وگلو آغشته شده‌اند و يا احتمالاً بوسيله خون، ادرار و مدفوع منتقل مي‌شود. انتقال از طريق هوا نيز صورت مي‌گيرد. ضمناً شيرخواران با ويروس موجود در حلق خود حداكثر تا18 ماه بعد ازتولد عفونت زا هستند.
بيماري‌زايي و بيماري‌شناسي
دوره كمون بيماري حدود 12 تا 23 روز بطور متوسط 18 روز است. سرخجه مادرزادي در اثر انتقال ويروس ازراه جفت از مادر به جنين رخ داده وممكن است سبب عقب انداختن رشد، انفيلتراسيون كبد و طحال توسط سلول‌هاي دفاعي، پنوموني،كاهش تعداد مگاكاريوسيت‌ها در مغز استخوان و انواع ناهنجاري‌هاي ساختماني قلبي عروقي و سيستم عصبي مركزي گردد.
ايمني
بين 10 تا 15 درصد خانم‌هاي جوان به سرخجه حساس هستند. علي‌رغم وجود واكسن مؤثر،حدود 15% زنان در سنين باروري فاقد آنتي‌كر سرخجه در بدنشان هستند.
نشانه‌هاي باليني
در كودك اولين نشانه بيماري، بثورات پوستي است. 1 تا 5 روز قبل از ظهور بثورات، تب، سردرد، بي‌قراري، تورم ملتحمه پلك چشم، گلودرد، سرفه و لنفادنوپايي كه غدد پشت گردن را گرفتار مي‌كند حاصل مي‌شود. علائم بيماري در دستگاه تنفسي خفيف مي‌باشد. اين علائم معمولاً به سرعت با شروع بثورات پوستي كاهش مي‌يابد. بثورات ممكن است 1 تا 5 روز دوام پيدا كند ولي معمولاً 3 روز باقي مي‌مانند. بيماري خفيف سرخجه با تب خفيف، حساسيت و تورم غدد لنفاوي و به دنبال آن بثورات به مدت 3 روز که ابتدا در صورت و سپس در تنه و گردن ظاهر مي‌شوند تظاهر مي‌كند. وجود آنتي‌بادي با رقت استاندارد دلالت بر ايمني فرد مي‌نمايد.
عوارض سرخجه
آرتريت يكي از عوارض سرخجه است كه به صورت درگيري انگشتان، مچ دست و زانوها که با ظاهر شدن بثورات رخ داده و بعد از چند هفته برطرف مي‌شوند. از عوارض ديگر سرخجه خونريزي است كه به دليل ترومبوسيتوپني (كاهش پلاكت هاي خون محيطي) و آسيب عروقي اتفاق مي‌افتد كه وقوع آن 1 در هر 3000 مورد بيماري است.
عوارض جنيني
بيشترين خطر ابتلا به سرخجه مادرزادي زماني است كه عفونت مادر در 3 ماهه اول حاملگي اتفاق مي‌افتد و تدريجاً احتمال خطر كاهش يافته و بعد از هفته 16 تا20 حاملگي نادر است.
عفونت در سه ماهه اول حاملگي به ميزان 25 درصد خطر ايجاد سندرم سرخجه مادرزادي دارد. (50 درصد خطر در 4 هفته اول حاملگي است). در صورتي كه عفونت در سه ماهه دوم يا سوم اتفاق بيفتد خطر سندرم سرخجه مادرزادي كمتر از 1 درصد است. در 2 ماه اول حاملگي 65 تا 85 درصد احتمال آسيب براي جنين وجود دارد كه شامل نقص‌هاي متعدد مادرزادي يا سقط مي‌باشد. در ماه سوم حاملگي 30 تا 35 درصد احتمال بروز يك نقص واحد مانند كري يا بيماري مادرزادي قلب براي جنين وجود دارد. در ماه چهارم 10 درصد خطر نقص مادرزادي براي جنين وجود دارد. اكثر آسيب‌هاي جنيني تا هفته بيستم حاملگي اتفاق مي‌افتد. بنابراين اثرات ناهنجاري‌زا در سرخجه معمولاً به سه ماهه اول حاملگي محدود مي‌شود.
علائم کلاسيک سرخجه مادرزادي شامل آب مرواريد، بيماري قلبي و كري مي‌باشد. موارد زيادي از علائم ديگر گزارش شده كه شامل تولد نوزاد با وزن كم، ترومبوسيتوپني، هپاتوسپلنومگالي (بزرگي كبد و طحال)، يرقان (زردي)، پنوموني، باز بودن مجراي شرياني، گلوکوم، عقب‌افتادگي ذهني، ميكروسفالي (كوچكي جمجمه)، ديابت شيرين و اختلالات رفتاري مي‌باشند. از ديگر ناهنجاري‌هاي مادرزادي مي‌توان به ضايعات عصبي، مننگوانسفاليت، تأخير در رشد، بيماريهاي استخوان و علائم پورپوريك پوستي اشاره نمود. همچنين مي‌توان به تنگي شريان ريوي، كم‌خوني، ميكروفتالمي، پنومونيت بينابيني منتشر مزمن و اختلالات كروموزومي نيز اشاره نمود، بيماريهاي عفوني ديگر مانند مخملك، سرخك خفيف، منونوكلئوز عفوني و عفونت‌هاي آنتروويروسي ديگر با سرخجه ممکن است اشتباه شوند. همچنين با ساير بيماري‌هايي با بثورات ماكولوپاپولر يا جوش‌هاي ناشي از حساسيت دارويي ممکن است اشتباه شود.
انواع مادرزادي سرخجه بايستي با بسياري از عفونت‌هاي مادرزادي ديگر بخصوص توكسوپلاسموز، هرپس سيمپلكس، سيتومگالويروس و همچنين بيماريهاي اكتسابي از قبيل سپتي سمي تشخيص افتراقي داده شود.
مصرف داروهايي مانند آكوتان، آمفتامين‌ها، بوسولفان، متيل مركوري، فني توئين، تتراسيكلين، آموباربيتال، كلرامفنيكل، كلرديازوپوكسايد، كلوميفن، كورتيزون، كومارين، دكستروآمفتامين، ديازپام، هورمون استروژنيك، الكل اتانول، ليتيوم، مپروبامات، متي‌مازول، فنيل افرين، داروهاي ضدمالاريا و واكسن ضدسرخجه، در دوران حاملگي مي‌توانند عوارضي مشابه با بعضي از عوارض سندرم سرخجه مادرزادي ايجاد نمايند
مراقبت‌هاي مامايي
پيشگيري از عفونت سرخجه در زنان سنين باروري مي‌تواند بطور قطع در پيشگيري از اثرات زيان‌آور احتمالي جنيني مؤثر مي‌باشد. براين اساس همه خانم‌هاي جوان حساس بايستي قبل از ازدواج واكسينه شوند. واكسن براي زنان حامله ممنوع مي‌باشد. زيرا احتمال خطر براي جنين 6/1% تخمين زده شده است. دريافت سهوي واكسن توسط زن حامله دليلي براي ختم حاملگي نيست. توصيه مي‌شود تمام خانم‌هاي باردار در دوره قبل از زايمان براي آنتي‌بادي ضد روبلا تست شوند. يك تيتر منفي نشانه حساس بودن است و بايستي دستورات زير به او داده شود:
ــ در دوران حاملگي از تماس با افراد مبتلا پرهيز شود،
ــ بعد از زايمان و به هنگام ترخيص از بيمارستان واکسينه شود (جلوگيري از عفونت جنين بعدي)،
ــ پس از تزريق واکسن سرخجه به مدت سه ماه نبايد حامله شود.
در مورد مادر مبتلا به بيماري سرخجه رعايت موارد زير لازم است
ــ نوزاد از مادر جدا گردد يا به هنگام تماس براي مدت 3 تا 4 روز بعد از ظهور بثورات، از ماسک استفاده نمايد.
ــ به هنگام شيردهي و تغذيه از راه پستان از ماسك استفاده نمايد.
پيشگيري
سياست واكسيناسيون در حال حاضر، شامل ايمونيزه كردن كودكان 15-12 ماهه با واكسن MMR (سرخجه اوريون و سرخك) و دادن دوز دوم در طول دوران كودكي مي‌باشد.
براي ريشه‌كني سرخجه و مصون كردن بالغين به ويژه خانم‌ها در سنين باروري اقدامات ذيل توصيه مي‌شود:
ــ آموزش به كادر بهداشتي و مردم در رابطه با خطرات عفونت سرخجه،
ــ واكسيناسيون زنان مستعد به عفونت به عنوان بخشي از مراقبت‌هاي معمولي طبي،
ــ واكسيناسيون زنان مستعد به عفونت كه به درمانگاه‌هاي تنظيم خانواده مراجعه مي‌كنند،
ــ واكسيناسيون زنان غيرحامله مستعد به عفونت كه از طريق آزمايش سرمي قبل از ازدواج شناسايي شده‌اند.
ــ واكسيناسيون كل كادر بيمارستاني مستعد به عفونت كه ممكن است به نوعي با بيماران مبتلا به سرخجه يا خانم‌هاي حامله تماس داشته باشند. شناسايي و واكسيناسيون خانم‌هاي غيرمصون بلافاصله بعد از زايمان يا سقط.
