در طی قرن گذشته تا بحال سه بار آنفلوآنزا در جهان پاندمی(همه گیری جهانی) شده است و تقریبا در هر سه پاندمی ایجاد شده منشاء آن یک نوع آنفلوآنزای پرندگان بوده است. در پاندمی های سال 1975 آسیا و 1968 هنگ کنگ ویروسهائی که تا آنزمان فقط باعث انفلوآنزای پرندگان می شد با ایجاد تغییراتی تبدیل به یک ویروس جدید شدند که خیلی سریع در دنیا گسترش یافته و باعث مرگ میلیونها انسان شد ولی در پاندمی سال 1918 اسپانیا منشاء ویروس جدید ایجاد کننده پاندمی دقیقا معلوم نشد. اما اخیرا در طی سالهای 2004 – 2005 ویروس آنفلوآنزای پرندگان نوع"H5N1 " تا بحال بیش از 100 انسان را بیمار نموده که منجر به مرگ نیمی از آنها شده است. آنچه درجریان طغیان با این نوع آنفلوآنزا در انسانها جلب نظر میکند این است که اولا این ویروس بیشتر باعث بیماری در کودکان و نوجوانان میشود و ثانیا میزان مرگ و میر در اثر ابتلا به آن بالا است. در حالیکه هم اکنون ویروس شدیدا بیماریزای آنفلوآنزای پرندگان" H5N1"در میان پرندگان آسیائی آندمیک(بومی) میباشد، موارد اسپورادیک(تک گیر) انتقال این ویروس به انسانها کم کم در حال افزایش است و این موید این مطلب است که ممکن است ویروس با ایجاد موتاسیون(جهش) و یا با امتزاج با عناصر ژنتیکی ویروس آنفلوآنزای انسانی یک ویروس جدید و بدیع ایجاد نماید که میتواند بالقوه باعث انتقال انسان به انسان هم باشد. روی همین اصل سازمان بهداشت جهانی افزایش ابتلای انسان به ویروس "اچ5ان1" را یک بحران بهداشت عمومی تلقی نموده و پیش بینی کرده است که پاندمی بعدی آنفلوآنزا بزودی رخ خواهد داد. 

اهمیت بیماری:
درپرندگان ، بیماری ازحالت خفیف که منجر به کاهش مختصر درتولید تخم مرغ می شود تابیماری شدید وکشنده ودرگیری عصبی وگوارشی دیده می شود . این بیماری ازنظر اقتصادی بسیار بااهمیت بوده وعلاوه برخسارات مستقیم مربوط به خود بیماری ، پیشگیری وریشه کنی آن بسیارپرهزینه است . آنفلوآنزای مرغی اولین بار درایتالیا حدود100سال قبل شناسایی شد. اغلب پرندگان نسبت به ویروس عامل بیماری حساس می باشند ولی برخی ازآنها مانند پرندگان مهاجر و اردکهای وحشی مقاومت بیشتری نسبت به ویروس داشته و به همین دلیل نقش این گروه ازپرندگان بعنوان مخزن ویروس درانتقال ازیک منطقه جغرافیایی به منطقه دیگربااهمیت شناخته میشود . آنفلوانزای طیوردرایران ابتدادرسال 1377 درمزارع مرغ گوشتی تخم گذار ومادردراستانهای تهران وقزوین شیوع یافت وسپس در اکثرنقاط کشور شایع گردید. 

راههای انتقال ویروس :
ویروس آنفلوانزا درمحیط خارج دوام زیادی نداشته وازبین می رود .هوای سرد تا اندازه ای مقاومت ویروس را دربرابرشرایط محیطی افزایش میدهد . ویروس ازطریق قطره ها و ذرات کوچک به دنبال عطسه ، سرفه وحرف زدن بطور مستقیم به دیگران علاوه براین، ویروس ازطریق وسایل نیزبه دیگران ویا از نقطه ای به نقطه دیگرمنتقل میشود. لوازمی مانند حوله ، قاشق، شانه ، لباس، موادغذایی، لوازم موردنیازدرپرورش حیوانات، قفسها، حشرات، جوندگان، پوسته تخم مرغ، ماشین آلات و...... نقش مهمی درانتقال ویروس درجمعیتهای انسانی وحیوانی ایفا می نمایند. ویروس ازطریق مخاط بینی وحلق وارد بدن شده وپس از یک دوره مخفی 1 تا10 روز موجب بروز بیماری می شود. 

عوامل خطردربروز بیماری آنفلوانزا :
1- سن بیش از65 سال نسبت به بروز بیماری وعوارض ناشی ازآن حساسیت بیشتری دارامی باشد. 
2- افراد مبتلا به بیماریهای مزمن مانند بیماریهای قلبی، ناراحتی های مزمن تنفسی، دیابت، کم خونی مزمن، بیماریهای کلیوی مزمن، بیماران لوسمیک و افرادیکه به هر دلیل ازسیستم ایمنی ناکار آمدی برخوردارمی باشند بیشتردرمعرض ابتلاء به ویروس آنفلوانزا می باشند . 
3- کودکان زیر9 سال 
4- بارداری درزمان شیوع بیماری بویژه درسه ماهه دوم وسوم آبستنی 
5- مشاغلی که به واسطه آن بین افراد باحیوانات بیمار، ارتباط نزدیکی وجود دارد مانند کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاهها وافرادیکه درپرورش وبهداشت حیوانات اشتغال دارند. 

راههای پیشگیری از عفونت:
در صورت مسافرت: 4تا6 هفته قبل از مسافرت به مناطقی که خطر عفونت و بیماری وجود دارد واکسیناسیون انجام شده باشد ، داروهای مورد نیاز، تب سنج و الکل برای ضدعفونی کردن دست همراه باشد، 2- از تماس مستقیم با طیور از جمله جوجه ها، مرغابی و اردک های بیمار و مرده اجتناب شودو از رفتن به محلهائی مثل مزرعه پرندگان و محل خرید و فروش طیور خودداری شود و نیز از تماس با فضولات پرندگان و ترشحات آنها و سطوح آلوده خودداری شود ، 3- شستشوی دقیق و مداوم دستها با آب و صابون، 4- جمع آوری سریع پرندگان آلوده و انهدام آنها و قرنطینه کردن مناطق و پرندگان آلوده و ضد عفونی کردن این نواحی ،5- ویروس در دمای 56 درجه بمدت 3 ساعت و در دمای 60 درجه در مدت نیم ساعت از بین میرود ، 6- ضدعفونی کننده های حاوی ید ویروس را از بین میبرد، 7- رعایت آداب تنفسی مانند جلوگیری از پخش ذرات و قطرات ترشحی به عدم انتشار بیشتر بیماری کمک میکند، 8-در مکانهای شلوغ از ماسک استفاده شود، 9-واکسینه کردن طیور و پرندگان، 10- پرهیز از ذبح غیر بهداشتی حیوانات و نزدیک سبزیجات و میوه ها 

واکسیناسیون:
چه کسانی نباید واکسینه شوند؟ 1-افرادیکه آلرژی شدید به تخم مرغ دارند، 2-افرادیکه در گذشته نسبت به واکسن آنفلوآنزا واکنش شدید داشته اند ، 3-نوزادان کمتر از 6 ماهگی ، 4-افرادیکه تب شدید یا خفیف دارند. 

چه کسانی باید واکسینه شوند؟
1-کودکان 6 ماهه تا 2 ساله، 2-افراد بالای 65 سال ، 3-افرادیکه از بیماران مبتلا به آنفلوآنزا مراقبت میکنند، 4- زنانیکه در طی فصل آنفلوآنزا حامله هستند ، 5- کارکنان مراکز بهداشتی درمانی، 6- افرادیکه در معدوم کردن طیور آلوده و طیور در معرض خطر کار میکنند. 

منابع:
1- نشریه بهداشت و پزشکی روز – شماره 49 – مهر 1384 
2- ماهنامه اخبار آزمایشگاهی – سال3 –شماره31 – آبان84 
3- مجله تشخیص آزمایشگاهی – شماره 40 – مهر و آبان84